Deze onheilspellende uitspraak lazen we de afgelopen jaren in verschillende bewoordingen in tal van rapporten over de architectuurwereld. En dat is niet onterecht.
De snelgroeiende stadsbevolking doet dringende vragen rijzen over het evenwicht tussen milieubehoud en de behoefte aan meer woningen, kantoren en infrastructuur. De bouwsector is nu al verantwoordelijk voor 40% van de wereldwijde CO2-uitstoot, waarvan de activiteiten jaarlijks 28% vertegenwoordigen en de bouwmaterialen nog eens 11%.
Het goede nieuws is dat zogeheten duurzame architectuur een ongekende impuls krijgt, zowel van het bedrijfsleven als van het beleid, waarbij bouw- en architectenbedrijven wereldwijd overschakelen op een model waarbij het koolstofarme denken wordt geïntegreerd in elk aspect van het plannings- en bouwproces - van de keuze van bouwmaterialen en afvalbeheer tot klimaatefficiënte verwarming, koeling en loodgieterij.
En toch, terwijl we nog steeds de maatstaf proberen bepalen van wat een echt duurzaam gebouw is, is er een ander, minder wervend aspect dat te vaak wordt verwaarloosd: het belang van mooi te bouwen.
Wie vandaag door eender welke Europese hoofdstad struint, wordt op een gegeven moment geconfronteerd met een modern bouwwerk dat vragen oproept over de visie. Soms is het een kantoor in de binnenstad dat onhandig in zijn historische omgeving werd geplaatst, soms is het een één-en-al cementen complex in de buitenwijken. De gemene deler is dat deze gebouwen niet inspirerend zijn.
Aangezien de functie van veel moderne gebouwen voorrang heeft gekregen op de esthetiek, suggereren velen nu dat de opkomst van klimaatvriendelijk bouwen vooral de technocratische benadering van architectuur zal versterken.
Maar zijn schoonheid en duurzaamheid echt onverenigbaar?
Het idee dat een klimaatvriendelijk gebouw een functionele doos moet zijn die aan de voorschriften voldoet, is immers niet alleen beperkend maar ook kortzichtig. Een bredere kijk op duurzaamheid betekent dat bouwwerken gezond moeten zijn voor het milieu en de bevolking, maar dat houdt ook in dat er iets moet worden gebouwd dat generaties lang kan worden bewonderd en dat niet na enkele jaren wordt gesloopt.
Ondertussen heeft de groene transitie geleid tot zowel nieuwe bouwtechnieken als nieuwe materialen, die goedkoper zullen worden naarmate het gebruik ervan toeneemt. Dit zijn nieuwe instrumenten waarmee creatieve architecten over de hele wereld aan de slag kunnen.
We mogen ook niet vergeten dat grote kunstenaars altijd hebben gewerkt binnen de grenzen van de geldende maatschappij, zowel op technologisch als cultureel vlak. Dus in plaats van ‘aantrekkelijke groene architectuur’ te zien als een contradictie, kan schoonheid ook een natuurlijke aanvulling zijn op de eenvoud en efficiëntie die ons tijdperk kenmerken. In die visie zorgt klimaatbewustzijn niet voor een ontwerpprobleem, maar biedt het eerder kansen.
Klik hier om de aflevering te bekijken
De relatie tussen inhoud en stijl is een van de onderwerpen van onze afleveringen van WICONA Meets en wordt besproken door een van de meest vooraanstaande leden van de design avant-garde: Dieter Brell.
